January 5, 2023

Углеводороды в нашей жизни: мазут

Углеводороды в нашей жизни: мазут

Долгое время этот нефтепродукт выбрасывали за ненадобностью. Главной его проблемой была густая консистенция, из-за чего он плохо горел. Он стал востребованным только после изобретенного метода обработки. В первую очередь его стали активно использовать на судах, где частично это топливо заменило неэкономичный уголь. Название этого «недооцененного» продукта – мазут.

Мазут — вязкое жидкое топливо темно-коричневого цвета, представляющее собой остаток после выпадения из нефти в процессе переработки бензиновых, керосиновых и газойлевых фракций. Мазут — это смесь углеводородов, нефтяных, асфальтенов, карбенов, карбоидов и органических соединений, содержащих металлы (З. Геллер «Мазут как топливо»).

Слово «мазут» происходит от турецкого mazot, что означает «отбросы» или «отходы». Как сообщается в статье И. Мутугуллиной «Пути решения проблем при использовании мазута», основная область его применения связана с деятельностью предприятий энергетики — котельных, тепловых электростанций (ТЭС) и теплоэлектроцентралей (ТЭЦ), где мазут используется в качестве топлива.

Кроме того, мазут применяется для получения смазочных масел, кокса, битумов, моторного топлива. Но основное его использование все же связано с получением тепла и электроэнергии.

Виды мазута:
📌 топочный мазут – одна из основных разновидностей тяжелого жидкого топлива, включающий флотский мазут и мазут печного топлива;

📌 прямогонный мазут – смесь тяжелых нефтяных остатков прямой перегонки нефти с ее маловязкими фракциями;

📌 крекинг-мазут – тяжелый высоковязкий остаток крекинг-процесса (разложение нефтяных продуктов в специальных установках при температуре 450—550°С);

📌 флотский мазут – тяжёлое остаточное топливо, используемое в судовых энергетических установках.

Hayotimizda uglevodorodlarning ahamiyati: mazut

Bu neft mahsuloti uzoq vaqt davomida nokerakligi uchun tashlab yuborilgan. Uning asosiy muammosi quyuq konsistensiyasi ega bo‘lganligi sababli u yomon yongan. U qayta ishlash usuli ihtiro qilinganidan so‘ng talabgir bo‘ldi. Eng avvalo, u kemalarda faol qo‘llanila boshlandi. Bu yerda mazkur yoqilg‘i tejamkor bo‘lmagan ko‘mir o‘rnini qisman bosdi. Ushbu “qadrlanmagan” mahsulot nomi – mazut deyiladi.

Mazut — to‘q-jigarrang rangdagi yopishqoq suyuq yoqilg‘i bo‘lib, o‘zida benzin, kerosin va gaz fraksiyalarini qayta ishlash jarayonida neftdan tushadigan qoldiqlarini ifodalaydi. Mazut —bu uglevodorodlar, neft', asfal'tenlar, karbenlar, karboidlar va tarkibida metallar bo‘lgan organik birikmalar aralashmasidir. (Z.Geller “Mazut yoqilg‘i sifatida).

«Mazut» so‘zi turkcha mazot so‘zidan olingan bo‘lib, «chiqit» yoki «chiqindi» degan ma'noni anglatadi. I. Mutugullinaning “Mazutdan foydalanishda muammolarni hal qilish yo‘llari” maqolasida ta'kidlanganidek, uni asosiy qo‘llanilish sohasi energetika korxonalari ya'ni qozonxonalar, issiqlik elektr stansiyalari (IES) va issiqlik elektr markazlari (IEM) faoliyati bilan bog‘liq bo‘lib, bu yerda mazut yoqilg‘i sifatida foydalaniladi.

Bundan tashqari, mazut moylash moylari, kokslar, bitumlar, motor yoqilg‘isini olish uchun qo‘llaniladi. Ammo, uning asosiy ishlatilishi issiqlik va elektr energiyasini ishlab chiqarish bilan bog‘liq.

Mazut ko‘rinishlari:

📌 Yoqilg‘i mazuti – og‘ir suyuq yoqilg‘ining asosiy turlaridan biri bo‘lib, o‘z ichiga flot mazuti va pech mazutini olgan;

📌 To‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqariladigan mazut – neftni uning kam yopishqoq fraksiyalari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri qizdirishning og‘ir neft' qoldiqlari aralashmasi;

📌 Mazut-krekingi – kreking jarayonning og‘ir yuqori yopishqoq qoldiqlari (neft' mahsulotlarini maxsus qurilmalarda 450-550°S haroratda ajralishi);

📌 Flot mazuti – bu kema energetika qurilmalarida foydalaniladigan og‘ir qoldiq yoqilg‘isi.