September 30, 2022

Нефтяные месторождения «Хаудаг» и «Учкызыл» Сурхандарьинской области

Нефтяные месторождения «Хаудаг» и «Учкызыл» Сурхандарьинской области

«Хаудаг» – одно из первых крупнейших нефтяных месторождений, открытых на территории Узбекистана в Сурхандарьинской области. В феврале 1934 году из пробуренной скважины глубиной 187 метров был получен фонтан нефти с дебитом 130 тонн в сутки, а в декабре того же года из другой скважины – фонтан в 650 тонн нефти в сутки.

По этому случаю в Хаудаг прибыл выдающийся геолог Иван Губкин, вскоре написавший: «Хаудаг открывает новую страницу в среднеазиатской нефтяной истории, служит для нас путеводной звездой, дает нам нить при дальнейших поисках других аналогичных структур».

В своих записях Иван Губкин отмечал: «Развернутые широким фронтом, хорошо спланированные геолого-поисковые работы, за которыми должны следовать детальные разведочные работы на избранных важнейших площадях, помогут нам выявить грандиозные возможности Средней Азии как обширной нефтеносной области».
Прогнозы геолога сбылись, и в 1935 году близ города Термеза открыто еще одно нефтяное месторождение «Учкызыл». Из первой же разведочной скважины этого месторождения был получен мощный фонтан жидкости объемом 10 тыс. тонн в сутки с 10% содержанием нефти.

В 1947 году в связи с высокой обводненностью добычу нефти на этом месторождении прекратили, но после 22-летнего перерыва добыча из десятки скважин продолжилась с суммарным дебитом 10-15 тонн в сутки.

В настоящее время нефть продолжают добывать в Сурхандарьинской области. Из-за предгорной местности этого региона она содержит в основном тяжелые углеводороды и сопутствующие им вещества.

Как сообщается в статье С. Абдурахимова «Тяжелые нефти Узбекистана и их устойчивые водонефтяные эмульсии», нефть месторождения «Хаудаг» – тяжелая, с высокой плотностью и вязкостью, но она может быть использоваться для получения битумов различных марок. Также возможна ее переработка с добавлением газового конденсата.

Surxondaryo viloyatidagi «Xaudag» va «Uchqizil» neft konlari

«Xaudag» – O‘zbekiston hududidagi Surxondaryo viloyatida ochilgan birinchi yirik neft konlaridan biri. 1934 yilning fevral oyida chuqurligi 187 metrdagi burg‘ulangan quduqdan sutkasiga debiti 130 tonna bo‘lgan neft fontani, o‘sha yilning dekabr oyida esa boshqa quduqdan sutkasiga debiti 650 tonna bo‘lgan neft' fontani olindi.

Shu munosabat bilan taniqli Ivan Gubkin Xaudagga keldi va ko‘p o‘tmay “Xaudag O‘rta Osiyo neft tarixida yangi sahifa ochadi, yo‘l ko‘rsatuvchi yulduz bo‘lib xizmat qiladi, bizga boshqa shunga o‘xshash tuzilmalarni qidirishda yordam beradi”deb yozadi asarida.

Ivan Gubkin o‘z qaydlarida V svoix zapisyax Ivan Gubkin otmechal: «keng jabhalarda olib borilgan puxta rejalashtirilgan geolog-qidiruv ishlari tanlangan muhim maydonlardagi batafsil qidiruv ishlari bizga Markaziy Osiyoning keng ko‘lamdagi neftga boy soha sifatidagi ulkan imkoniyatlarni aniqlashga imkon beradi» kabi fikrlarni ta'kidlaydi.

Geologning bashorati amalg oshdi va 1935 yilda Termiz shahri yaqinida yana bir neft' koni “Uchqizil” topildi. Ushbu konning birinchi qidiruv qudug‘idan sutkasiga neft miqdori 10%, hajmi 10 ming tonna bo‘lgan kuchli suyuqlik fontani olindi.

1947 yilda suvning ko‘pligi sabali ushbu konda neft qazib olish to‘xtatildi, ammo 22 yillik tanaffusdan so‘ng sutkasiga umumiy debiti 10-15 tonna bo‘lgan o‘nlab quduqlardan neft' qazib olish davom ettirildi.

Hozirgi kunda Surxondaryo viloyatida neft qazib olish davom etmoqda. Bu hududning tog‘ joylari bo‘lganligi sababli unda asosan og‘ir uglevodorodlar va ularga tegishli moddalardan tarkib topgan.

S. Abduraximovning “O‘zbekistonning og‘ir neftlari va ularning suv neft emulsiyalari” maqolasida “xaudag”konining nefti zichligi va yopishqoqligi yuqori bo‘lgan og‘ir neft hisoblanib, undan turli markadagi bitumlarni olish uchun foydalaniladi. Shuningdek, uni gaz kondensatini qo‘shish bilan qayta ishlash mumkin” deb keltiriladi.