December 22, 2022

Углеводороды в нашей жизни: керосин

Углеводороды в нашей жизни: керосин

Керосин является одним из самых известных и распространенных нефтепродуктов в мире. Сегодня сферы его использования многообразны – от бытового направления до космического.
Керосин используют для освещения, им растворяют лаки и краски, чистят и смазывают различные механизмы. А главная сфера его использования на сегодняшний день – в качестве топлива для работы дизельных, авиационных и ракетных двигателей.

История

А началось все еще в XIX веке. Именно тогда, наряду с сырой нефтью, широкое распространение получил и керосин. Это время ознаменовалось вытеснением масляных осветительных ламп керосиновыми. Однако, других вариантов применения этого нефтепродукта еще не было.

В начале XX века, когда начали распространяться бензиновые двигатели и электрическое освещение, роль керосина в энергообеспечении начала терять свои позиции. Лишь в середине прошлого столетия, когда появилась турбовинтовая и реактивная авиация и началось бурное развитие ракетных и космических технологий, керосин оказался незаменимым топливом.

Состав

Керосин представляет собой прозрачную жидкость светло-желтого цвета с маслянистой структурой и специфическим запахом. Она состоит из смеси горючих углеводородов, являясь результатом дистилляции или ректификации нефти.
В состав керосина входят компоненты нефти, вскипающие при температуре +150°С до +250°С. Его получают прямой перегонкой с нагревом до конкретной температуры или ректификацией с многократным делением на жидкую и паровую форму до получения чистого продукта.

Сферы применения

Керосин делится на следующие виды, в зависимости от назначения:
• Осветительный. Такой керосин используется для заправки световых, калильных ламп и характеризуется чистотой, отсутствием запаха. Основной показатель качества — высокое, некоптящее пламя. Может использоваться и как растворитель.
• Технический. Делится на марки КТ1 и КТ2, которые различаются содержанием серы. Используется в производстве этилена, пропилена, ароматических углеводородов, при обжиге изделий из стекла и фарфора, в аппаратах для резки металлов, как растворитель при чистке деталей механизмов. Может добавляться в дизельное топливо для разжижения в зимнее время.
• Авиационный. Применяется в качестве топлива для турбовинтовых и турбореактивных двигателей, хладагента и средства смазки деталей топливных систем. Виды авиационного керосина: ТС1— для заправки дозвуковой авиации, РТ, Т6 и Т8В — для сверхзвуковых самолетов. В качестве резервных видов топлива может применяться горючее марок Т1 и Т2.
• Ракетный. Является компонентом топлива и вместе с окислителем (жидким кислородом) используется при работе нижних ступеней многих типов ракетоносителей.

Важно знать

Керосин – это легковоспламеняющаяся летучая жидкость. При смешивании его паров с воздухом образуется токсичная взрывоопасная смесь. Это необходимо учитывать не только при производстве, но и при перевозке, хранении и использовании данного нефтепродукта.

Hayotimizda uglevodorodlarning ahamiyati: kerosin

Kerosin dunyodagi eng mashhur va keng tarqalgan neft mahsulotlaridan biridir. Bugungi kunda u xilma-xil yo‘nalishlarda: maishiy sohadan tortib koinot sohasida ham qo‘llaniladi.

Kerosin yoritish uchun ishlatiladi, ulardan lak va bo‘yoqlarni eritish, turli mexanizmlarni tozalash va moylashda foydalaniladi. Bugungi kunda undan asosan -dizel, aviasiya va raketa dvigatellarining ishlashi uchun yoqilg‘i sifatida qo‘llaniladi.

Tarixi

Hammasi XIX asrda boshlangan. Aynan o‘shanda xom neft' bilan bir qatorda kerosin ham keng tarqaldi. Bu vaqtda moyli yoritgichlarni kerosinli chiroqlar bilan almashtirish boshlandi. Biroq, ushbu neft' mahsulotini qo‘llashning boshqa variantlari mavjud emasdi.
XX asrning boshlarida benzinli dvigatellar va elektr yoritgichlar tarqalib, kerosinning energiya ta'minotidagi ro‘li o‘z o‘rnini yo‘qota boshladi. O‘tgan asrning o‘rtalariga kelib turbovintli va reaktiv aviasiya paydo bo‘lishi hamda raketa va kosmik texnologiyalarning jadal rivojlanishi bilanoq kerosin o‘rnini hech narsa bosolmaydigan yoqilg‘i ekanligi ma'lum bo‘ldi.

Tarkibi

Kerosin yog‘li tuzilishga va o‘ziga xos xidga ega bo‘lgan sarg‘ish rangdagi suyuqlikdir. U neftni distillyasiya yoki rektifikasiya qilish natijasida hosil bo‘lgan yonuvchi uglevodorodlar aralashmasidan iborat.

Kerosin tarkibiga +150°S dan +250°S gacha bo‘lgan haroratda qaynaydigan neft' komponentlari kiradi. U ma'lum bir haroratgacha qizdirilgan to‘g‘ridan-to‘g‘ri haydash yoki sof mahsulot olinmaguncha suyuqlik va bug‘ shakliga takror-takror bo‘linish bilan ajratib olinadi.

Qo‘llanilish sohalari

Kerosin maqsadiga qarab quyidagi turlarga bo‘linadi:
• Yoritish maqsadida. Bunday kerosin yorug‘lik, qizdirish chiroqlarini tayyorlab qo‘yish uchun ishlatiladi va tozaligi, hidi yo‘qligi bilan ajralib turadi. Sifatning asosiy ko‘rsatkichi —tutamaydigan yuqori olovdir. Bundan tashqari, erituvchi sifatida ham foydalanish mumkin.
• Texnik maqsadda. Tarkibidagi oltingugurt miqdori bilan farq qiluvchi KT1 va KT2 markalariga bo‘linadi. Etilen, propilen, aromatik uglevodorodlar ishlab chiqarishda, shisha va chinnidan tayyorlangan buyumlarni kuydirishda, metallarni kesish dastgohlarida, mexanizm qismlarini tozalashda erituvchi sifatida foydalaniladi. Qish kunlarida suyultirish uchun dizel' yoqilg‘isiga qo‘shilishi mumkin.
• Aviasiya maqsadlarida. Turbovintli va turboreaktivli dvigatellari uchun yoqilg‘i, yoqilg‘i tizimlarining qismlari uchun sovutish va moylash vositasi sifatida qo‘llaniladi. Aviasiya kerosinining turlari: TS1— tovush tezligidan past aviasiya, RT, T6 va T8V — tovush tezligidan tez uchadigan samolyotlarga yoqilg‘i quyish uchun kerak bo‘ladi. Zaxira yoqilg‘i sifatida T1va T2 markalariga ishlatilishi mumkin.
• Raketaga oid maqsadlarda. Yoqilg‘ining tarkibiy qismi hisoblanadi va oksidlovchi (suyuq kislorod) bilan birga ko‘plab turdagi uchuvchi raketalarning quyi bosqichlarining ishida foydalaniladi.

Bilish muhim

Kerosin – tez o‘t oladigan uchuvchan suyuqlikdir. Uning havo bug‘lari bilan aralashishi natijasida zaharli portlovchi modda hosil bo‘ladi. Bu nafaqat ishlab chiqarish jarayonida, balki mazkur neft' mahsulotini tashish, saqlash va foydalanishda ham hisobga olinishi kerak.