February 23, 2023

Синтетическое жидкое топливо (СЖТ) или технология GTL 

Синтетическое жидкое топливо (СЖТ) или технология GTL

А знаете ли вы, что природный газ можно преобразовать в высококачественные углеводородные продукты? В экологическом отношении он является самым чистым видом органического топлива, но как его превратить в высшие углеводороды, топливо и химические продукты? Для этого свое развитие получила технология GTL.

Сегодня GTL - технология переживает бурное развитие. Ее название пришло из английского языка и означает gas-to-liquids – газ в жидкость. В русскоязычных публикациях используется термин «синтетическое жидкое топливо» (СЖТ).

GTL - технология дает возможность перерабатывать природный газ в широкий спектр продуктов – от этилена и а-олефинов до твердого парафина. Об этом, в частности, пишется в научной статье «Индустрия GTL: состояние и перспективы» авторов И.Миргоязова и А. Абдулинна.

«Важнейшим продуктом технологии является синтетическая дизельная фракция, по эксплуатационным и экологическим параметрам превосходящая нефтяное дизельное топливо». Сама же технология основана на процессе Фишера-Тропша.

Основными этапами переработки природного газа в СЖТ, по данным онлайн-журнала neftegaz.ru, являются:
1) получение синтез-газа (при взаимодействии метана, выделяемого из природного газа, с кислородом);
2) синтез жидких углеводородов (синтез поступает в реактор, где происходит синтез жидких углеводородов);
3) гидрокрекинг (синтезированные углеводороды поступают на установку гидрокрекинга, где молекулы расщепляются и формируются новые).

Сегодня технология GTL успешно применяется в таких странах, как ЮАР, Малайзия, Катар, Австралия, США, в том числе и Узбекистане. В 2021 году был запущен завод по производству синтетического жидкого топлива «Uzbekistan GTL». Используя природный газ Узбекистана, завод производит некоторые виды из наиболее экологически чистых и современных видов топлива в мире.

Sintetik suyuq yoqilg‘i (SSYo) yoki GTL texnologiyasi

Tabiiy gazni yuqori sifatli uglevodorod mahsulotlariga aylantirish mumkinligini bilarmidingiz? Ekologik jihatdan u organik yoqilg‘ining eng toza turi hisoblanadi. Biroq uni qanday qilib yuqori uglevodorodlar, yoqilg‘i va kimyoviy mahsulotga aylantirish mumkin? Buning uchun GTL texnologiyasi ishlab chiqilgan.

Bugungi kunda GTL texnologiyasi jadal rivojlanmoqda. Uning nomi ingliz tilidan olingan bo‘lib, gas-to-liquids – gazdan suyuqlikka degan ma'noni anglatadi. Rus tilidagi nashrlarda “sintetik suyuq yoqilg‘i” (SSYo) atamasi qo‘llaniladi.

GTL texnologiyasi tabiiy gazni- etilen va a-olefindan tortib qattiq parafingacha bo‘lgan keng turdagi mahsulotlarga qayta ishlash imkonini beradi. Bu haqda xususan, mualliflar I.Mirgoyazova va A.Abdulinnalarning “GTL sanoati: holati va istiqbollari” nomli ilmiy maqolasida yozilgan.

«Ekspluatasion va ekologik parametrlar bo‘yicha neft dizel yoqilg‘isidan ustun turuvchi sintetik dizel' fraksiyasi texnologiyaning muhim mahsuloti hisoblanadi». Texnologiyaning o‘zi Fisher-Tropsh jarayoniga asoslangan.

neftegaz.ru onlayn jurnalinining ma'lumotlariga ko‘ra, tabiiy gazni SSYoga qayta ishlashning asosiy bosqichlari quyidagilar:
1) sintez-gazini olish(tabiiy gazdan ajralib chiqadigan metanning kislorod bilan o‘zaro ta'sirida);
2) suyuq uglevodorodlarning sintezi (sintez suyuq uglevodorodlarning sintez qilinadigan reaktorga kiradi);
3) gidrokreking (sintezlangan uglevodorodlar gidrokreking qurilmasiga kelib tushadi, bu yerda molekulalar parchalanadi va yangilari hosil bo‘ladi).

Bugungi kunda GTL texnologiyasi Janubiy Afrika, Malayziya, Qatar, Avstraliya, AQSh kabi mamlakatlarda, jumladan O‘zbekistonda ham muvaffaqiyatli qo‘llanilmoqda. 2021 yilda «Uzbekistan GTL» sintetik suyuq yoqilg‘i ishlab chiqaruvchi zavod ishga tushdi. Zavod O‘zbekistonning tabiiy gazidan foydalangan holda dunyodagi ayniqsa ekologik toza va zamonaviy yoqilg‘i turlarini ishlab chiqarmoqda.